Có lẽ khá ít người từng nghe tới rượu vang Madeira - một loại vang Bồ Đào Nha đa dụng thường được dùng trong nấu ăn và pha chế các loại cocktail. Madeira có hương vị nhất quán, dường như không hề thay đổi trong suốt 300 năm. Vậy rượu vang Madeira là gì? Dưới đây sẽ là những thông tin cơ bản về dòng vang độc đáo này.

Rượu vang Madeira là gì?

Madeira thực chất là một loại vang cường hóa với hương vị đa dạng, có thể có các nốt hương từ rất khô đến rất ngọt. Tên gọi của loại rượu này có nguồn gốc từ hòn đảo xinh đẹp, được bao quanh bởi Đại Tây Dương rộng lớn. Trước đây, rượu của đảo Madeira được vận chuyển đến châu Mỹ và miền Đông Ấn Độ.

Hành trình lênh đênh trên biển khiến rượu dễ bị hỏng. Người ta đã khắc phục điều này bằng cách thêm chút rượu mạnh để tăng cường chất lượng và khả năng chịu nhiệt của rượu. Trong suốt quãng đường, rượu sẽ được đi qua những khu vực có khí hậu ấm, nóng sau đó lại được làm mát khi tàu đi qua vùng nhiệt đới. Chính điều này đã khiến rượu trở nên đậm đà và thơm ngon hơn.

Do trải qua sự thay đổi nhiệt độ nhiều lần, rượu mang đến mùi hương vô cùng hấp dẫn của hạt rang, các loại trái cây hầm cùng chút ngọt ngào, thơm béo của kẹo bơ, tinh dầu và caramel. Tùy vào hương vị, Madeira khô sẽ phù hợp để sử dụng làm rượu khai vị trong khi những loại ngọt hơn nên được uống khi kết thúc bữa ăn.

Phân loại rượu vang Madeira

Madeira có hai loại rượu chính là dòng pha trộn (giá rẻ, chất lượng từ thấp đến rất tốt) và dòng đơn giống (chủ yếu làm từ 1 trong 4 loại nho độc đáo, chất lượng xuất sắc). Ngoài ra, Madeira còn có Colheita và Frasqueira - hai phân loại cực hiếm. Mỗi dòng lại có những phong cách và phân loại khác nhau, dưới đây là thông tin cụ thể về từng loại.

Madeira pha trộn (Blended)

Blended Madeira có chất lượng ở mức trung bình-cao. Nhìn chung, loại này khá rẻ nhưng có một số dòng cao cấp hơn sẽ có giá nhỉnh hơn chút, sở hữu hương vị độc đáo, rất đáng thử. Blended Madeira thường không ghi rõ năm sản xuất. Cụ thể như sau:

• Finest Madeira: Đây là loại rượu được ủ ít nhất 3 năm, giá rẻ hơn các dòng khác, thường làm từ nho Tinta Negra. 
• Rainwater: Thời gian ủ tương tự dòng Finest, rượu được hình thành từ hỗn hợp trái cây, hương vị không quá tệ, thường được dùng để nấu ăn hoặc pha chế cocktails.
• Reserve: Có ba loại Reserve dựa trên năm ủ: Reserve (5-10 năm), Special Reserve (10-15 năm) và Extra Reserve (15-20 năm)
• Những loại Blended Madeira ủ lâu năm (20, 30 hoặc 40 năm): Đây thường là loại blended ngon nhất, tuổi đời tối thiểu là 20 năm hoặc lâu hơn, thân thể đầy đặn, không có tannin, khá ngọt và độ axit khá cao.

Madeira đơn giống (Single-varietal)

Các dòng Single-varietal Madeira thường có chất lượng xuất sắc, có thể sử dụng cùng các món khai vị hoặc tráng miệng. Thời gian ủ của dòng Madeira này có thể mất nhiều thế kỷ:

• Sercial: Đây là loại rượu khai vị tuyệt vời, có thể kết hợp với cá và rau. Rượu mang hương vị tươi mới của chanh, khoáng chất và hơi khô của thảo mộc. Vị chua cân bằng với chút ngọt nhẹ, ngon hơn khi sử dụng lạnh.
• Verdelho: Đặc trưng bởi hương vị hơi cay, khói, caramel và đậm đà hơn Sercial. Verdelho vô cùng hoàn hảo với các món ướp gia vị đậm đà, đặc biệt là súp hải sản hoặc khoai tây. 
• Boal: Boal có hương vị phức tạp, khá ngọt thường dùng làm rượu tráng miệng với các món có thành phần là các loại hạt, socola, caramel hoặc mứt trái cây. Mùi vị rượu giống nho sấy khô, hạt cà phê rang, đường cháy, cacao và chà là.
• Malmsey: Đây là phân loại có vị ngọt nhất, có thể cân bằng hương vị của kem, phô mai béo ngậy và socola đắng. Hương vị đậm đà của trái cây và các loại hạt khiến dòng rượu này rất được ưa chuộng. Tiềm năng lão hóa của Malmsey có thể lên tới vài thập kỷ, thậm chí là vài trăm năm.
• Malmsey có thể lên tới vài thập kỷ, thậm chí là vài trăm năm.

Colheita Madeira và Frasqueira Madeira

Đây là hai loại rượu được tạo ra từ những loại nho hiếm của hòn đảo Madeira (Terrantez, Bastardo,...). Colheita Madeira được chế tác từ một vụ thu hoạch duy nhất, ủ ít nhất 5 năm. Hương vị rượu rất đậm, mượt mà của mứt trái cây, bánh quy, mật ong, cùng chút gỗ và vani. Frasqueira Madeira là loại rượu hiếm, chất lượng cao, thời gian ủ sồi tối thiểu 20 năm. Đặc trưng bởi vị cam chanh, độ axit cao, cân bằng hoàn hảo với vị ngọt đậm đà.

Xem thêm: 4 Loại Vang Cường Hóa Nổi Tiếng Nhất Trên Thế Giới

Phương pháp độc lạ trong sản xuất rượu vang Madeira

Quá trình ủ rượu vang Madeira vô cùng độc đáo, khác biệt hoàn toàn so với các loại rượu khác. Những nhà rượu khác thường sẽ tránh nhiệt độ quá cao khi ủ rượu thế nhưng nhà sản xuất Madeira lại thực hiện đun nóng và làm nguội rượu nhiều lần ở giai đoạn ủ rượu. Ngoài ra, Madeira được tạo điều kiện để oxy hóa (điều cấm kỵ của rượu vang thông thường).

Lý do nhà rượu làm vậy là do đặc điểm của nho khi thu hoạch. Nho thường được thu hoạch sớm, khiến nước ép có hàm lượng axit cao nên cần thời gian oxy hóa để hương vị mềm mại hơn. Có hai cách ủ rượu Madeira là Estufa hoặc Canteiro:

• Estufa: Ủ trong thùng đun nóng (Estufa) trong 3 tháng để đường dư chuyển hóa thành caramel.
• Canteiro: Ủ trong thùng gỗ sồi trong phòng sưởi hoặc ngoài nắng. Điều này làm chậm quá trình chuyển hóa của đường và oxy hóa, cho phép rượu ủ lâu dài lên tới hàng trăm năm.

Công dụng của rượu vang Madeira trong nấu ăn và cocktails

Finest hoặc Rainwater là hai loại Madeira phổ biến được sử dụng trong nấu ăn và pha chế cocktail. Sự phức tạp trong mùi, vị khiến chúng được dùng để khử mùi dụng cụ nấu nướng, pha nước sốt, nấu súp, hầm rau và trộn salad. Nấm là một thành phần hoàn hảo cho các món có rượu Madeira. Một giải pháp thay thế cho Madeira là vang Ý Marsala khô/ngọt.

Punch (hay Poncha) Madeira là loại cocktail phổ biến của Madeira ở Hoa Kỳ, được tạo ra từ rượu rum Madeira, nước ép cam quýt và đường. Một số công thức đáng thử khác bao gồm Madeira Flip/Boston Flip (có vị hạt dẻ và caramel quyện với kết cấu mềm min, béo ngậy của trứng) và Sherry Cobbler (hương vị đậm đà, sảng khoái của khoáng chất và axit)