Có khi nào, bạn biết mình thích những loại rượu nào, nhưng lại không thể diễn đạt chúng một cách chính xác? Hãy học cách sử dụng các thuật ngữ nếm thử rượu để làm được điều này. Hiểu biết về các thuật ngữ cơ bản để miêu tả rượu vang cũng sẽ giúp bạn giải mã các bài viết về rượu và mua rượu tự tin hơn.

Sử dụng thuật ngữ thử rượu vang để chọn loại rượu bạn muốn

Đánh giá rượu vang chỉ là một phần của câu chuyện. Để thực sự hiểu được bạn sẽ thích loại rượu nào, hãy đi sâu vào thế giới của các thuật ngữ thưởng rượu. Việc hiểu ý nghĩa của những từ này (và cách sử dụng chúng) là một kỹ năng mạnh mẽ giúp bạn chọn đúng loại rượu mà mình muốn.

Những thuật ngữ thử rượu hữu ích nhất thường rơi vào 4 danh mục sau:

• Mức Độ Trái Cây
• Mức Độ Ngọt
• Cấu Trúc Rượu
• Hậu Vị

Xem thêm: Thử nếm rượu vang chuẩn Sommelier

Mở đầu hành trình thưởng rượu: khám phá hương vị trái cây

Mùi hương trái cây chính là yếu tố đầu tiên kích thích vị giác của bạn khi thưởng thức một ly rượu vang. Bất kể rượu vang đó đậm hay nhẹ, ngọt hay chát, tất cả đều có thể được phân loại dựa trên mức độ trái cây (fruit level). Nghe qua thì có vẻ phức tạp, nhưng thực chất chỉ có 2 nhóm hương trái cây chính trong rượu vang: hương trái cây rõ nét (fruit-forward) và thơm hương phức hợp (savory).

Hương trái cây rõ nét

Đây là nhóm hương phổ biến nhất, thường được mô tả bằng các thuật ngữ như đậm đà hương trái cây, tấn công ngọt ngào (sweet attack), mứt trái cây (jammy), đậm đà (extracted), sôi nổi (flamboyant), tannin ngọt (sweet tannin), phong cách New World, nhiều nước (juicy) và chín mùi (ripe). Điều quan trọng cần lưu ý là "thơm hương trái cây rõ nét" không đồng nghĩa với vị ngọt của rượu. Những loại rượu này đơn giản là bùng nổ với các mùi hương trái cây hấp dẫn.

Các loại trái cây thường xuất hiện trong nhóm hương này:

• Rượu vang đỏ: Mâm xôi, cherry Maraschino, mâm việt quất, việt quất, mứt, mận khô, trái cây kẹo, nho khô đen, gia vị nướng, kẹo bơ cứng, vani và thuốc lá thơm.
• Rượu vang trắng: Chanh vàng Meyer, táo nướng, quýt, đào chín, xoài, thơm, lê chín, dưa lưới, bánh flan Pháp, caramel và vani.

Hương thơm phức hợp - Savory

Nếu bạn đã quen thuộc với hương trái cây, hãy thử khám phá phong cách Savory với những trải nghiệm mới lạ. Đây là nhóm hương vị thường được dùng đối lập với "Fruit-Forward".

Thơm phức hợp (Savory): bao gồm các thuật ngữ herbaceous (thảo mộc), earthy (đất), rustic (thô mộc), food-friendly (dễ dàng kết hợp với đồ ăn), Old World Style (phong cách Old World), bone dry (khô hoàn toàn), elegant (thanh lịch), closed (bí ẩn), vegetal (thực vật), stalky/stemmy (gắt).
Nghe qua thì có vẻ khó tưởng tượng, nhưng khi tìm hiểu kĩ, rượu vang Savory sẽ khiến bạn bất ngờ với sự đa dạng của nó. Các note hương không hoàn toàn thiếu trái cây, mà thường thiên về các loại quả có vị chua/dịu/đắng như nam việt quất (cranberry) hay lý chua đen (black currant).

Một số hương vị đặc trưng trong vang Savory:

• Rượu vang đỏ: Nam việt quất, đại hoàng, lý chua đen, ớt chuông xanh, oliu, dâu tây dại, thảo mộc khô, da thuộc, thuốc lá.
• Rượu vang trắng: Chanh, chanh vàng, vỏ chanh (lime pith), táo xanh, vỏ táo, bưởi, cỏ xanh và đá lửa (flint).

Mức Độ Ngọt Trong Rượu Vang

Rượu vang có độ ngọt từ lượng đường dư (RS), là glucose còn sót lại từ nước ép nho không được lên men hoàn toàn thành cồn. Tuy nhiên, vị giác của chúng ta nhận ra độ ngọt ở các mức độ khác nhau. Để đơn giản hóa, hầu hết rượu vang được phân loại độ ngọt thành 4 mức độ chính.

Siêu khô

Đây là loại rượu vang khô tuyệt đối, không có đường dư và thường đi kèm với vị chát. Trong rượu vang đỏ, vị chát đến từ tannin và hương trái cây đậm đà hoặc hơi đắng. Rượu vang trắng có vị chát từ chất phenolic, thường được mô tả như vị của vỏ bưởi hoặc trái mộc qua.

Chát

Hầu hết các loại rượu vang tĩnh đều thuộc danh mục này. Lượng đường dư trong rượu vang chát thường dao động từ không có đường dư đến 1 gram mỗi 150ml (5 oz). Các nhà sản xuất rượu vang đỏ cao cấp hiếm khi có hơn 1/3 gram đường mỗi ly. 

Hơi Ngọt

Thuật ngữ này được dùng phổ biến để mô tả các loại rượu vang có một chút đường dư, từ 2–3 gram mỗi 150ml (5 oz). Hầu hết các loại rượu vang hơi ngọt là rượu vang trắng, mặc dù đôi khi bạn cũng có thể tìm thấy các loại rượu vang đỏ Ý chất lượng cao thuộc danh mục này.

Rượu vang có độ axit cao như Riesling sẽ có vị khô hơn so với rượu vang có độ axit thấp hơn (như Viognier) ở cùng mức độ ngọt.

Ngọt

Rượu vang ngọt thường là rượu vang tráng miệng và có độ ngọt dao động từ khoảng 3–28 gram đường mỗi 150ml (5 oz) tùy thuộc vào phong cách.

Ví dụ, một số loại rượu ngọt nhất trên thế giới bao gồm Ice Wine của Canada và Đức, Tawny Port, Tokaji và Rutherglen Muscat.

Cấu trúc rượu

Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến cách chúng ta cảm nhận độ đậm đặc, từ mức độ cồn và tannin đến độ axit, vì vậy đây không phải là những thuật ngữ khoa học chính xác.

“Light Bodied” (Nhẹ)

Hãy tưởng tượng như khi bạn nhấp một ngụm trà xanh đá không đường thanh mát hoặc 1 ly nước chanh giải khát. Rượu vang nhẹ mang tới cảm giác nhẹ nhàng, tinh tế trên vòm miệng, có thể lưu lại hậu vị dài nhưng không tạo cảm giác đầy đặn. Đặc điểm chung của rượu vang nhẹ là nồng độ alcohol thấp, tannin thấp và độ chua cao.

• Thuật Ngữ Đối Với Rượu Vang Đỏ: Tinh tế, Nhẹ nhàng, Thanh lịch, Sắc nét, Mỏng manh, Tinh tế, Sáng, Hoa
• Thuật Ngữ Đối Với Rượu Vang Trắng: Nhẹ, Sảng khoái, Nhẹ nhàng, Gầy, Sắc nét, Tươi sáng, Thăng hoa, Kết thúc dài, Rực rỡ, Sống động

“Medium Bodied” (độ đậm Trung Bình)

Rượu vang đỏ trung bình nằm giữa vùng trung tâm của thang điểm, cân bằng giữa vang đỏ nhẹ với tannin thấp và vang đỏ đậm với tannin cao. Chúng thường được đánh giá là rất thân thiện với đồ ăn - food-friendly. 

• Thuật ngữ thường gặp: Thân thiện với thực phẩm, Vừa phải, Thanh lịch, Mọng nước, Gia vị, Thịt, Chua, Dịu dàng, Mềm mại

“Full Bodied” (Đầy Đặn, đậm đà)

Rượu vang đậm lấp đầy vòm miệng với kết cấu và hương vị mạnh mẽ. Theo nguyên tắc chung, rượu vang đỏ đậm có hàm lượng tannin cao và nồng độ alcohol thường trên 14% ABV. Tannin và alcohol tạo nên cảm giác dày dặn trên lưỡi, là yếu tố chính tạo nên sự đậm đà của rượu vang đỏ.

• Thuật Ngữ Đối Với Rượu Vang Đỏ: Giàu có, Phong phú, Lộng lẫy, Cứng rắn, Mạnh mẽ, Đậm đà, Chiết xuất, Cồn cao, Tannin cao, Cứng cáp, Cấu trúc, Cơ bắp, Tập trung, Nóng
• Thuật Ngữ Đối Với Rượu Vang Trắng: Giàu có, Phong phú, Dầu, Bơ

Hậu vị của rượu vang đỏ

Khi thưởng thức rượu vang đỏ, việc chú ý đến kết thúc hay hậu vị của rượu là rất quan trọng, vì nó có thể ảnh hưởng đáng kể đến ấn tượng tổng thể của bạn về rượu. Kết thúc thường là yếu tố phân biệt giữa một chai rượu vang tuyệt vời và một chai rượu vang tầm thường. Dưới đây là phân loại các loại kết thúc phổ biến bạn có thể gặp.

1. Hậu vị mượt mà (Smooth Finish)

Đây là phong cách hậu vị được nhiều người yêu thích nhất. Tuy nhiên, "mượt mà" chỉ là một cách diễn đạt chung chung. Thực tế, hậu vị mượt mà có thể được phân thành 3 loại chính:

• Hậu vị chua nhẹ (Tart Finish): Thường gặp ở các loại rượu vang có độ chua cao. Chúng bắt đầu với hương trái cây chua và có vị đắng nhẹ ở hậu vị. Đây là phong cách phổ biến trong rượu vang từ vùng trồng nho khí hậu mát mẻ hoặc niên vụ mát.
• Hậu vị ngọt tannin hoặc khói ngọt (Sweet Tannin Finish/Smoky Sweet Finish): Thường thấy ở rượu vang đỏ ủ thùng sồi.
• Hậu vị trái cây khô (Dried Fruit Finish): Đặc trưng cho rượu vang đỏ lâu năm và rượu vang đỏ nhẹ hơn, được sản xuất với thời gian ủ thùng sồi ngắn.

2. Hậu vị cay (Spicy Finish)

Thuộc tính "cay" đôi khi được dùng để mô tả cảm giác trong hậu vị của rượu vang. Nó là cảm giác nóng, tê nhẹ, tương tự như khi bạn ăn mù tạt (wasabi) hoặc cải ngựa (horseradish).

Nhiều người nhầm lẫn hậu vị cay với cảm giác "nóng" của rượu do nồng độ alcohol. Tuy nhiên, hậu vị cay có thể đến từ nhiều yếu tố khác nhau, chẳng hạn như giống nho (Cabernet Sauvignon và Barbera nổi tiếng với vị cay) hoặc loại acid chính trong rượu. Mặc dù một số loại vang có hậu vị cay rất tuyệt vời, đôi khi đặc điểm này lại là dấu hiệu của rượu vang mất cân bằng.

3. Hậu vị đắng (Bitter Finish)

Vị đắng trong rượu vang đỏ đến từ tannin, còn trong vang trắng được gọi là vị đắng phenolic. Vị đắng giống như cảm giác chát, khiến lưỡi bạn hơi sáp. Đối với rượu vang đỏ, vị đắng ở hậu vị là kết quả của sự tương tác giữa protein trong nước bọt và tannin cô đặc. Mặc dù không được ưa chuộng, nhưng hậu vị đắng lại là một yếu tố tuyệt vời khi bạn kết hợp rượu vang với các món ăn giàu chất béo.

Thuật ngữ thường dùng cho hậu vị đắng:

• Rượu vang đỏ: dai dẳng, mạnh mẽ, kín, thảo mộc khô, rau oregano, lá nguyệt quế, sôcôla đắng, sôcôla đen, thảo mộc đắng, khắt khe, góc cạnh, chát, gắt, thô ráp, đậm đặc.
• Rượu vang trắng: khắt khe, vỏ chanh, táo quince, hạnh nhân đắng, xoài xanh, hạnh nhân xanh, phấn.

Lời tạm kết

Việc hiểu và sử dụng các thuật ngữ nếm rượu vang không chỉ giúp bạn nâng cao kỹ năng thưởng thức rượu, mà còn mở rộng khả năng giao tiếp về rượu vang một cách chính xác và sâu sắc hơn. Từ những cảm nhận về kết thúc mượt mà, cay nồng đến đắng đậm, mỗi thuật ngữ đều mang đến một phần quan trọng trong trải nghiệm thưởng thức rượu vang.